Co wybrać: kocioł jedno- czy dwufunkcyjny?

Z tekstu dowiesz się:

• jak działają kotły dwufunkcyjne,
• na czym polega działanie kotłów jednofunkcyjnych,
• jak wybrać najlepszy kocioł do swojego domu

Na wstępie warto poruszyć kwestię nazewnictwa. Należy bowiem pamiętać, aby w przypadku współczesnych kotłów gazowych produkowanych dla budownictwa jednorodzinnego nie trzymać się literalnego znaczenia słów „jedno-” oraz „dwufunkcyjny”. Lepiej przyjąć założenie, że każdy z tych kotłów może realizować dwie funkcje (podgrzewanie ciepłej wody użytkowej i ogrzewanie budynku), z tym, że odbywa się to w inny sposób.

Kotły dwufunkcyjne

Kotły dwufunkcyjne to urządzenia, które do realizacji podgrzewu ciepłej wody użytkowej nie wymagają zewnętrznego podgrzewacza (zasobnika) pojemnościowego. Są to kotły przepływowe, które produkują ciepłą wodę dokładnie w czasie jej rzeczywistego poboru, bez wcześniejszego magazynowania. W momencie otwarcia kranu urządzenie włącza się na podstawie przepływu odnotowanego przez czujnik. Zimna woda wodociągowa przepływa przez płytowy wymiennik ciepła, gdzie następuje jej podgrzanie, po czym trafia wprost do punktu czerpalnego.

Kotły dwufunkcyjne to urządzenia, które do realizacji podgrzewu ciepłej wody użytkowej nie wymagają zewnętrznego podgrzewacza (zasobnika) pojemnościowego. Są to kotły przepływowe, które produkują ciepłą wodę dokładnie w czasie jej rzeczywistego poboru, bez wcześniejszego magazynowania. W momencie otwarcia kranu urządzenie włącza się na podstawie przepływu odnotowanego przez czujnik. Zimna woda wodociągowa przepływa przez płytowy wymiennik ciepła, gdzie następuje jej podgrzanie, po czym trafia wprost do punktu czerpalnego.

P = 0,182 (masa ciepłej wody w kilogramach na sekundę) × 4,2 (ciepło właściwe wody) × (40-10) ≈ 23 kW

Z powyższego wzoru wprost wynika ograniczenie, które wiąże się z użytkowaniem kotła dwufunkcyjnego. Im większy pobór w l/min, tym mniejsza jest możliwa do uzyskania temperatura ciepłej wody na wypływie z baterii.

Z tego powodu możliwe jest korzystanie z dwóch małych poborów jednocześnie lub jednego większego, np. baterii wannowej. Pobór z jednego miejsca o dużych wymaganiach w zakresie przepływu, np. w przypadku deszczownicy o znacznej powierzchni, lub pobór z dwóch punktów kąpielowych mogą skutkować brakiem uzyskania odpowiedniego komfortu cieplnego.

Warto także pamiętać o tym, że kotły dwufunkcyjne nie współpracują z instalacją cyrkulacji ciepłej wody użytkowej, przez co powinny być montowane w bliskiej odległości od punktów czerpalnych, najlepiej nieprzekraczającej kilku metrów. Im większa bowiem odległość, tym dłuższy czas oczekiwania na ciepłą wodę. Tę niedogodność można jednak ograniczyć z wykorzystaniem odpowiednich technologii. Część z kotłów, np. Thema Classic C 18/24-LC, jest wyposażona w tzw. funkcję ciepłego startu, polegającą na utrzymywaniu odpowiednio wysokiej temperatury na wtórnym wymienniku ciepła, także w czasie, gdy nie jest pobierana woda użytkowa. Dzięki temu urządzenie pozostaje w trybie gotowości, który pozwala na zniwelowanie czasu oczekiwania na ciepłą wodę w momencie, gdy pojawi się na nią zapotrzebowanie.

Kotły dwufunkcyjne oprócz ograniczeń posiadają także istotne zalety. Są to:

• niski koszt inwestycyjny – dwie funkcje realizowane są w jednym małym urządzeniu,
• łatwość adaptacji w domkach letniskowych, rekreacyjnych, gdzie przed okresem zimowym należy opróżnić instalację,
• brak jakichkolwiek strat postojowych związanych z magazynowaniem wody,
• niewielkie wymagania co do przestrzeni montażowej; możliwość instalacji poza pomieszczeniem kotłowni, np. w kuchni lub w łazience.

Kotły jednofunkcyjne

Kotły jednofunkcyjne to urządzenia, które do realizacji funkcji podgrzewu wody użytkowej wymagają podłączenia do zewnętrznego podgrzewacza (zasobnika). Nie działają na zasadzie przepływu, lecz współpracują z wężownicą zasobnika, która jest wymiennikiem ciepła. Zbiornik stanowi magazyn wody użytkowej, który jest cyklicznie dogrzewany przez kocioł w przypadku obniżenia się jego temperatury poniżej pewnej wartości względem temperatury zadanej. Przełączanie pomiędzy funkcjami odbywa się z wykorzystaniem wbudowanego w kocioł zaworu trzydrogowego lub z wykorzystaniem ładującej pompy obiegowej. Pierwsze rozwiązanie stosowane jest w przypadku kotłów Thelia Condens, drugie zaś w przypadku serii Niedźwiedź Condens.

Ważne zalety kotłów jednofunkcyjnych to:

• Możliwość współpracy z komfortową instalacją cyrkulacji, dzięki której można otrzymać ciepłą wodę tuż po odkręceniu kranu.
• Brak narażonego na zakamienienie wymiennika wtórnego to większa odporność na ewentualną niekorzystną jakość wody.
• Możliwość stosowania w instalacjach wyposażonych w większą liczbę punktów poborów. Dostosowanie do rodzaju i liczby punktów poborów, a także do liczby użytkowników reguluje się poprzez dobór odpowiedniej pojemności podgrzewacza.
• Mniejsza wymagana moc urządzenia grzewczego, co umożliwia elastyczniejsze dopasowanie kotła w odniesieniu do realizacji funkcji centralnego ogrzewania.

Pewną wadą instalacji z kotłami jednofunkcyjnymi jest większe zapotrzebowanie na przestrzeń montażową oraz generowanie strat postojowych przez zasobniki. Z powodu odpowiedniej izolacji straty te są jednak niewielkie i np. w przypadku zbiornika FE 120 BM wynoszą 0,96 kWh na 24 h. Z posiadaniem zasobnika związana jest także konieczność konserwacji, polegająca na cyklicznej wymianie anody magnezowej, która zabezpiecza podgrzewacz przed korozją.

Czas na wybór

Rozpatrując wszystkie za i przeciw, można stwierdzić, że kocioł dwufunkcyjny to świetne rozwiązanie w przypadku niedużych mieszkań wyposażonych w jedną łazienkę oraz w budynków użytkowanych sezonowo, np. domków letniskowych. W domach jednorodzinnych wyposażonych w więcej niż jedną łazienkę zdecydowanie lepszym rozwiązaniem będzie inwestycja w kocioł jednofunkcyjny współpracujący z podgrzewaczem wody użytkowej.